Omiyage

Een hartige rijst-cracker in de vorm van een hart - een souvenir uit Hakone voor me meegebracht door Yoshi.  Lekker.  In tegenstelling tot de meeste eetbare Japanse souvenirs.  Souvenirs, Omiyage, en het geven van cadeaus is in Japan belangrijk.  Als je op dienstreis bent geweest, of met vakantie, neem je voor je collega's en familie souvenirs mee.  Als je ergens op bezoek gaat, wanneer je iets van iemand gedaan wilt krijgen, wanneer iemand iets voor je heeft gedaan....noem maar op.  Bij alle denkbare gelegenheden geef je cadeaus.

                                                                                                    

Dit is het souvenir-winkeltje waar ze pickles verkopen in Kyoto, vlak bij de Daitokuji tempel. Over het algemeen zijn de Kyotose ingelegde groenten redelijk te eten.  Goed om als souvenir mee te nemen. Meestal zijn de souvenirs plaatselijke producten, die zijn niet altijd gemakkelijk te waarderen door niet-Japanners.

De reclame voor dit cakeje in de vorm van een kuiken straalt je tegemoet wanneer je aankomt op Hakata, het station van Fukuoka. Het doet het goed, want het is al 100 jaar - sinds 1912 - een geliefd product in de souvenir-industrie van Japan, eerst uit Fukuoka maar sinds 1966 ook uit Tokio.  een kuiken gevuld met bonenpasta, het is een variant op het hoofdthema van Japanse patisserie: iets zachts of iets kleverigs gevuld met zoete bonenpasta.  Een uitdaging voor de meeste westerlingen om onder de knie, of liever gezegd, achter de kiezen te krijgen.

Een souvenir-stand in het station van Kagoshima, waar veel wordt bedacht rondom de zoete aardappel, in allerlei aantrekkelijke verpakkingen - ook de verkoopster heeft zich in stijl vermomd. 

Mentaiko, viskuit, uit Fukuoka, is ook een geliefd aandenken om mee te nemen naar huis na een bezoek aan deze stad.

Castella uit Nagasaki - zachte gele cake, in dikke plakken gesneden.  De naam doet denken aan de Portugese aanwezigheid in dit deel van Japan, vanaf het midden van de 16de tot het midden van de 17de eeuw.  Het is een recht-toe-recht aan iets, gewoon cake zonder moeilijke vulling.  Deze dame verkoopt haar klassieke Castella in een warenhuis speciaal voor souvenirs, in het stationsgebouw van Nagasaki.

Maar ook hier slaat de vooruitgang toe: Castella komt tegenwoordig in veel gedaanten: chocolade smaak, dat is nog wel lekker, maar dan zijn er ook nog aardbeien-, groene thee-, kaas- en zamboa- (zabon, een soort citrus) Castella. 

Souvenirwinkel in een station.  Op bijna ieder station vind je grote aantallen van deze winkels, de industrie op dit gebied heeft een hoge vlucht genomen. Ik begrijp eigenlijk nooit dat er zoveel vraag naar is. Het moet wel, anders zouden er niet al die winkels zijn....In Tokio heb je ook een zaak waar je souvenirs uit alle delen van Japan kunt krijgen; mocht je dan vergeten zijn om je verplichte cadeautjes te kopen ter plaatse, dan kun je dat nog altijd doen op het station van Tokio wanneer je terug bent. Dat scheelt ook in het gesjouw. Maar sommige producenten hebben daar een stokje voor gestoken door hun souvenirs alleen te verkopen op de plaats van oorsprong.

Walvis-aandenkens in Nagasaki; 

Ze verkopen ook een soort walvis-burgers, gefrituurd.

Deze dames hebben een winkel bij de Tenmangu in Dazaifu.  Ze verkopen er snoep  en zoetigheden in prachtige vormen en kleuren, voor bij de Japanse theeceremonie.

Een knalle kleur groene zoete kubusjes in een mooie doos, de dames zijn daar erg trots op.  Met als extraatje een houten figuurtje er in dat een vogel voorstelt, de uso, een geluk brengende  goudvink. Het snoepje heet dan ook "uso-no-mochi". Jaarlijks wordt in januari bij de Tenmangu tempelhet "Uso Kae" festival gehouden, waarbij de houten afbeelding van deze vogel de hoofdfiguur is. Hij wordt gezien als de boodschapper van Michizane Sugawara, een geleerde, dichter politicus in de Heian periode, wiens graf bij de Tenmangu tempel ligt.  Hij wordt vereerd als de god van wetenschap. Michizane stond erom bekend dat hij nooit een leugen vertelde. De naam van de vogel, uso, betekent in het Japans ook: leugen.  Iedereen vertelt weleens een leugen en daarom gaat men ieder jaar in januari naar de Tenmangu om zijn beeldje van de uso, het houten vogeltje, te ruilen voor een nieuw. Men ruilt zijn leugens (uso = vink) van het vorige jaar voor de waarheid van dit jaar. 

Een mooie ronde doos met zoetigheid uit Kumamoto - met de beer Kumamon, de mascotte van Kumamoto, er op.  De ronde snoepjes zijn in de doos gerangschikt in de vorm van het wapen van de Hosokawa familie, de voormalige daimyo van Kumamoto. In Japan is de verpakking van cadeaus heel belangrijk, meer dan de inhoud.  Ze zien er dan ook altijd prachtig en onweerstaanbaar uit. 

Zij verkoopt tegenover het Gouden Paviljoen, de Kinkakuji, het beroemde souvenir uit Kyoto: Yatsuhashi, in een driehoek gevouwen zachte flensjes gevuld met ..... juist, zoete bonenpasta.  Je hebt ze ook met allerlei andere vullingen: perzik, appel, aardbei.  Maar het blijft behelpen.  Op de voorgrond een bak met stukjes om te proeven. Overigens hoeft u niet te wanhopen, want Japan is vol met allerlei soorten hapjes, zoet en hartig, die heel lekker zijn.  Het is wel even zoeken.

En dan is er Tokyo Banana, een waanzinnig populair cakeje in bananenvorm, dat gevuld is met vla met banaansmaak.  Het ziet er nogal erg uit en ik heb me er nooit aan gewaagd.  Toen ik op 12 november terugkwam uit Kyoto, liep ik op Tokio station tegen deze pilaar aan, reclame voor de getijgerde caramel-versie, merk Kitten, dat die dag 1 jaar op de markt was. Even om de pilaar heengelopen en ja hoor, daar was de toonbank waar de feest-cakes werden verkocht.

Het speciale aanbod, geldig voor een dag en alleen in Tokio, bestond uit een doos met 8 of 12 cakes, met gratis daarbij een plastic hangertje van cake met strik.  Er stond een hele rij mensen, en niet alleen jonge hippe types en schoolmeisjes, maar ook serieuze zakenmensen in net pak.  

Zij heeft beet. Ik vond dat hangertje toch wel erg begeerlijk en heb een tijdje staan dralen, maar besloot uiteindelijk dat ik mezelf geen acht van die monsters kon aandoen, en mijn vrienden ook niet. En ben op de trein naar huis gestapt. Toen ik vandaag op de bullet-trein naar Kanazawa stapte, zaten er bij mij in de trein drie deftige heren met zo'n gele Tokyo Banana-tas. Of ze ook dat hangertje hadden gekregen vroeg ik.  Nee, daar wisten ze niet van af.  Het had dus inderdaad maar een dag geduurd, die actie.

Een concurrent voor Tokyo Banana? Stick-cheese cake, sinds drie jaar op de markt.  Wordt verkocht onder de naam Bou-no in de Japanse spelling en Buono in de westerse.  Bou is Japans voor stick en Buono betekent goed, weer een mooie vondst.  Ook alleen te koop in Tokio. 

En dan zijn er de reguliere cadeaus.  De tijden dat Japanners elkaar cadeaus geven, zijn de maanden juni - o-chugen, en december, o-seibo.  De kerstmaand valt dus goed in de Japanse traditie.  Het geven van geschenken is een ingewikkelde zaak. Wanneer je een cadeau ontvangt, moet je iets van dezelfde waarde teruggeven. Als je iemand een te duur cadeau geeft, breng je hem in verlegenheid.  Het is zaak om een administratie bij te houden van de dingen die je krijgt en van hun waarde.  Tegenwoordig staan er codes op de geschenken die uit cadeau-afdelingen van de betere warenhuizen komen, waaraan je kunt zien wat de waarde is.  Een cadeau moet er niet alleen mooi en aantrekkelijk uitzien zoals de doosjes hierboven, het moet ook van een bekend merk zijn, of van een van de grote warenhuizen.

Ik vroeg aan de verkoopster van die schattige doosjes wat erin zat. Een Japanse fantasie, zei ze.  Kuzu-yu, een soort poeder, waar je heet water op schenkt.  Dan wordt het een drank die je opwarmt van binnen.  Daar werd ik nieuwsgierig van.  Ik heb een doosje aangeschaft dat ik vanavond in mijn hotel in Kanazawa heb uitgeprobeerd - met behulp van de waterkoker. De man op het doosje is een uitbeelding van een mythische figuur - de Hanasaka Ojisan, de man die de bloemen laat bloeien.  Hij strooit de korrels uit zijn mand rond zodat de bloemen uitkomen.  

In het doosje zat dit prachtige groene zakje, inderdaad met poeder en gedroogde rijstkoekjes.  Kokend water op het poeder leverde een soort dikke gloep op, met de consistentie van de haaienvinnensoep zoals die door de Chinese restaurants in Nederland wordt geserveerd.  Hmmm. Dinges. Ik geloof niet dat ik het meeneem als kerstcadeau voor de familie in Nederland.

De verpakking: een fles sake in een houten doos, maar dan ook nog kunstig gewikkeld in een doek met een mooi patroon erop, een furoshiki.  Een plezier om te krijgen.  Overigens pak je in Japan doorgaans het cadeau dat je krijgt niet meteen uit.  Het idee is, dat je de gever niet in verlegenheid wilt brengen, mocht het een goedkoop of ongeschikt geschenk zijn.   Op die manier kun je bovendien een cadeau intact laten en doorgeven aan een ander.  Recycling.  Er zijn cadeaus die maandenlang in omloop blijven. 

Het is trouwens helemaal niet nodig om je tot eet- of drinkbare souvenirs te beperken; er is veel kunstnijverheid die leuk is om te geven, zoals deze theebusjes  van kersenboom-schors, een wonder van vakmanschap, de deksels passen perfect op de cylindervormige busjes.

Of dit lakwerk uit Aizu Wakamatsu.

Op dit moment is Japan helemaal in de kerstsfeer, dit is de kerstmarkt in mijn favoriet hangplek Tokyo Midtown.  Iedereen begeeft zich weer opgewekt in het mijnenveld van de geschenken-uitwisseling.

Kerstversiering in Mid-town, subtiel en niet protserig.